کیهان: خبر به ندرت از دیوارهای ضخیم امنیتی و انتظامی عربستان سعودی عبور می کند و جهان به ندرت از آنچه درون مناسبات سیاسی و امنیتی رژیم آل سعود می گذرد، آگاهی دارد.

دولت ریاض به عمد خبرهای مربوط به این کشور پهناور را به چند محور خبری محدود کرده است؛ مناسک حج و مراودات مذهبی در دو شهر مقدس «مکه» و «مدینه»، نفت و اوپک، رهبری جهان عرب. اما در مواردی خبری درز می کند که پرده از روی واقعیت های عربستان سعودی برمی دارد.

روز یکشنبه هفته گذشته، اعتراض دانشجویان دختر یک دانشگاه در جنوب ریاض - شهر طائف - به پایان زودهنگام مهلت ثبت نام به یک موج سیاسی در محافل دانشجویی این کشور تبدیل شد. به گزارش روزنامه صاحب نام «عکاظ» چاپ عربستان اعتراض محدود این دانشجویان به شروع پیش از موعد ثبت نام و پایان دادن پیش از موعد به آن، موجی از اعتراض سنگین را در پی داشت. بنا به گزارش این روزنامه، حداقل 3000 دانشجو به حمایت از این دانشجویان برخاستند و مقامات آموزش عالی را متهم به اعمال «تبعیض های مذهبی و قبیله ای» و «دریافت رشوه» کردند و عده ای از آنان در مقابل درب ورودی دانشگاه طائف دست به تحصن زدند که علیرغم گرمای شدید هوا تاکنون به تحصن خود ادامه داده اند.

مقامات مسئول در دانشگاه طائف ابتدا سعی کردند تا این اعتراضات را صرفا صنفی و فاقد جنبه های سیاسی نشان دهند ولی وقتی عبدالاله باناجد رئیس این دانشگاه اعلام کرد که برای مهار اعتراضات ناچار شده است از نیروهای امنیتی و انتظامی ریاض کمک بگیرد از یک سو عمق و دامنه اعتراضات و از سوی دیگر ماهیت سیاسی و ضدحکومتی را برملا کرد.

اعتراض دانشجویان و خانواده های آنان به اقدامات تبعیض گرایانه دولت به زودی به سایر دانشگاههای عربستان سرایت کرد و هرچند به دلیل پایان یافتن ترم تحصیلی و عدم آغاز ترم جدید اکثر دانشجویان در محل دانشگاههای خود حضور نداشته اند، اما این موج دانشجوهای ساکن خوابگاههای دانشجویی را به حضور در خیابانها کشانده است. دولت عربستان در این ماجرا با توسل به نیروهای انتظامی و بازداشت جمع زیادی از دانشجویان که تعداد آنان از چند صد نفر هم فزونی گرفته است، تلاش کرد تا به بحران دانشجویی خاتمه دهد.

مواجهه دولت سعودیبا مراسم نیمه شعبان

از سوی دیگر بنا به پاره ای از گزارشات که عمدتا در سایت های شیعیان عربستان ساکن در آمریکا درج شده است، دولت عربستان سعودی طی هفته های اخیر فشار زیادی را به شیعیان وارد کرده تا از برگزاری آئین های جشن نیمه شعبان خودداری نمایند. بنا به گزارش پایگاه خبری الراصد، مقامات عربستان در روز چهارشنبه به روستای «بنی معن» به دلیل آذین های نیمه شعبان حمله کردند و حداقل 30 نفر از جوانان آن را بازداشت کرده و با خود بردند.

از حدود سه هفته پیش موج دستگیری جوانان شیعه و حمله به مراکز شیعیان گسترش پیدا کرده است. در این بین پایگاه خبری «الوطن» که به یک مرکز پژوهش های اسلامی شیعیان ساکن آمریکا تعلق دارد، از بسته شدن دو مسجد شیعیان در عربستان توسط پلیس خبر داد و در تحلیلی به قلم «سلیمان شوارتز» نوشت موج ضد شیعی وهابیت از سوی «شاهزاده نایف» حمایت می شود. یک گزارش دیگر می گوید تعداد جوانان شیعه ای که طی یک ماه اخیر توسط مقامات سعودی به اتهام اقدامات ضد حکومتی بازداشت شده اند از صدها نفر هم فراتر رفته است. این گزارش می افزاید جوانان شیعه ای که در برگزاری مراسم مذهبی خود شرکت نمایند حداقل به یک ماه زندان گرفتار می شوند.

پایگاه خبری «الراصد» که به شیعیان عربستان ساکن در آمریکا تعلق دارد نیز گزارش داد روز جمعه 9 مرداد در منطقه شیعه نشین «احساء» نیروهای امنیتی عربستان پنج تن از جوانان را به اتهام شرکت در مراسم مذهبی دستگیر کردند. این سایت نوشت اتهام سیدعبدالله سید ناصرالعلی، سیدحسین سیدناصرالعلی، صادق الحسین الحماد، یوسف محمدالشلاع و سیدجعفر سیدناصرالعلی که ساکن شهر «رمیله» هستند، تلاش برای برگزاری مراسم ولادت امام حسین-علیه السلام- بوده است.

پیش از این مقامات امنیتی عربستان سعودی، تجمع مذهبی شیعیان در اطراف قبرستان

بقیع در روز 28 صفر سال قبل -4اسفند87- را به خاک و خون کشیدند. از این پس سخت گیری علیه شیعیان فزونی گرفت. مقامات سعودی مدعی اند جمعیت شیعیان در این کشور حداکثر 10 درصد می باشد در حالیکه منابع مستقل عدد واقعی شیعیان در این کشور را بین 30 تا 35 درصد جمعیت عربستان اعلام کرده اند براین اساس از مجموع کمتر از 20 میلیون جمعیت این کشور که دولت عربستان به دلیل ملاحظات خاص عدد آن را 27 میلیون نفر اعلام می کند بین 6 تا 7 میلیون نفر از جمعیت عربستان را شیعیان تشکیل می دهند. یادآوری این نکته هم ضروری است که طی سال های گذشته هیچگاه در عربستان سرشماری رسمی صورت نگرفته است و بسیاری از حقایق این جامعه از چشم ها پوشیده مانده است. موج اعتراض حدود 7 میلیون شیعه سعودی که بر 40 درصد از خاک عربستان سکونت دارند یک چالش عمده و کلیدی برای دولت این کشور می باشد. شیعیان عربستان در منطقه ای استقرار دارند که منابع عظیم نفت و گاز در این مناطق قرار دارند. این در حالی است که شیعیان از محرومیت و تبعیض گسترده رنج می برند. ساکنان قطیف، الاحساء، نجران و... ایام حج را فرصت مناسب طرح محرومیت های خود می دانند و از این رو همواره شاهد تظاهرات سیاسی آنان در موسم حج هستیم.

اختلافات در درون خاندان
عربستان سعودی عملاً در چنبره حدود 7000 شاهزاده عربستان زندانی است. خاندان آل سعود از حدود 150 سال قبل و از طریق ائتلاف با وهابیت -پیمان محمدبن سعود و محمدبن عبدالوهاب- بر عربستان سیطره یافته اند و اینک قدیمی ترین جریان سلطنتی در جهان به حساب می آیند. در طول این دوران همواره شاهزاده ها بر مناصب مختلف این کشور تکیه زده اند. حدود 200 شاهزاده از خانواده های مختلف آل سعود مناصب کلیدی را در اختیار دارد و بیش از 6 هزار شاهزاده دیگر دارای موقعیت های انحصاری در این کشور می باشند بدین ترتیب آنان مملکت پهناور و ثروتمند عربستان را بصورت ملک شخصی خود درآورده و با الصاق دائمی واژه «سعودی» به این کشور در طول 15 دهه گذشته دست به دست چرخانده و مردم این کشور را از شرکت در اداره امور خود برحذر داشته اند.

در عین حال در طول این دوران همواره در درون این خاندان مناقشاتی بر سر پادشاهی و ولیعهدی این کشور در گرفته که به مرور بر دامنه آن افزوده شده است. بر این اساس طی سالهای اخیر ملک عبدالله پادشاه 80 ساله و فرتوت عربستان شورایی مرکب از اعضای عالیرتبه این خاندان تحت عنوان «هیأت بیعت» تاسیس کرد تا به مناقشات درون خانواده پایان دهد. در عین حال ملک عبدالله در کنار این شورا و ذیل عنوان جوان گرایی با استناد به بالا بودن سن فرزندان عبدالعزیز-برادران خود- تلاش کرد تا سلطنت را پس از خود از دایره فرزندان عبدالعزیز به فرزندان خود منتقل نماید. این مسئله مناقشات تازه ای را در پی داشت.

حدود سه ماه پیش رسانه ها از راه اندازی یک کودتا در درون خانواده آل سعود خبر دادند. براساس خبرهای منتشر شده، بندر بن سلطان بن عبدالعزیز حدود 200 تن از نیروهای امنیتی عربستان را به انجام کودتا علیه پادشاه تحریک کرده است، اما با گزارش به موقع دستگاه امنیتی امیر قطر، با شکست مواجه شده و ملک عبدالله جان سالم بدر برده است از آن روز تا اکنون رسانه های سعودی هیچ خبری از بندر منتشر نکرده اند و کسی نمی داند او پس از سفر به ایتالیا در کجا به سر می برد. بندر بن سلطان در عین حال متهم است که روابط ویژه ای با جمهوری خواهان آمریکا داشته و آنان را پس از حادثه 11 سپتامبر به اتخاذ تصمیم بر ضد عربستان تحریک کرده است. در عین حال بعضی از رسانه ها نوشته اند بندر در ریاض و تحت بازداشت خانگی به سر می برد.

از حدود دو سال پیش شاهزاده «سلطان بن عبدالعزیز» پدر بندر که ولیعهد رسمی عربستان سعودی است با سرطان معده دست و پنجه نرم می کند و پزشکان وی از مرگ او طی یکی- دو ماه آینده خبر داده اند. ملک عبدالله بطور غیررسمی امیر «نایب بن عبدالعزیز» وزیر کنونی کشور عربستان را به عنوان ولیعهد معرفی کرده ولی بسیاری از آگاهان سیاسی معتقدند این موضوع چندان جدی نیست و پادشاه برای به قدرت رسیدن فرزندانش پس از خود طراحی هایی را به عمل آورده است. هفته نامه اردنی «الحقیقه الدولیه» نیز به نقل از منابع عربستانی نوشت: ملک عبدالله سعی دارد سلطنت را پس از خود به فرزندانش منتقل نماید. بعضی از منابع خبری از مخالفت آمریکا با ولایتعهدی شاهزاده نایف بن عبدالعزیز خبر داده و او را به همدست بودن با افراط گرایان وهابی و مخالفت با اصلاحات در عربستان متهم کرده اند. فؤاد ابراهیم یک تحلیلگر مسائل عربستان سعودی در مصاحبه 11 مرداد با شبکه تلویزیونی العالم معتقد است این اتهام عمدتا به این دلیل صورت می گیرد که در بین مقامات سعودی، نایف مهمترین مخالف قرارداد صلح با رژیم صهیونیستی است و از این رو به ارتباط با افراط گرایان مذهبی متهم شده است. در عین حال پایگاه خبری «الوطن» که به شیعیان عربستان تعلق دارد معتقد است شاهزاده نایف عامل اصلی اعمال فشار علیه شیعیان است و از طرح پرونده های قضایی علیه تندروهای وهابی جلوگیری می کند. «مرکز تکثرگرایی اسلامی» نیز که به شیعیان عربستانی ساکن آمریکا تعلق دارد نیز نسبت به گسترش وهابیت پس از روی کار آمدن نایف بن عبدالعزیز هشدار داد.

اقدامات ضد مذهبی سعودی
براساس خبرهای قطعی، رژیم عربستان سعی دارد تا مساجد سبعه را به بهانه بازسازی تعطیل و سپس ویران نماید. چند سال پیش «شورای عالی عربستان» تصویب کرد که اوقاف عربستان یک مسجد بزرگ را به جای 7 مسجد کوچک در دامنه «کوه سلع» بنا کند. این مسجد اینک در سه طبقه با هزینه ای بالغ بر 62 میلیون ریال سعودی، بنا شده و گنجایش پذیرش 4500 نمازگزار را دارد و نام آن «مسجد خندق» می باشد.

مقامات سعودی اینک 7 مسجد تاریخی و مهم که پیامبر در آنها نماز گزارده است را به بهانه بازسازی تعطیل کرده و اجازه دیدار و برگزاری نماز را در آنها نمی دهند این 7 مسجد کوچک عبارتند از مسجد قبلتین، مسجد فتح، مسجد سلمان فارسی، مسجد ابوبکر، مسجد عمر، مسجد علی بن ابی طالب(ع) و مسجد فاطمه زهرا(س). کوچکترین آنها مسجد حضرت زهرا با 21 متر مربع و مسجد حضرت علی با 55 متر مربع می باشند. روزنامه عربستانی «عکاظ» در دفاع از اقدام اوقاف و شورای عالی عربستان نوشت «عربستان می خواهد این اماکن آثار باستانی باشند و نه محل نمازگزاردن» اما در عین حال تلویزیون عربستان از تخریب این مساجد خبر داده است.

از مجموعه خبرهای عربستان می توان دریافت که از یک سو تعارض در درون خاندان آل سعود زیاد شده و از سوی دیگر افراط گرایی وهابی ها که گفته می شد باروی کارآمدن عبدالله مهار می شوند رو به فزونی گذاشته و شورش هایی را سبب گردیده است. از سوی دیگر با زیر سؤال رفتن مشروعیت نظام های سلطنتی و موروثی اعتراض های رو به گسترش مردم با این رژیم را شاهد هستیم و در همان حال موج مخالفت های دانشجویی آینده این رژیم را با سؤالات زیادی مواجه کرده است. شاید عربستان بتواند از طریق شورای داخلی و یا «هیأت بیعت» به مخالفت های شاهزادگان غلبه کند ولی شکاف های اجتماعی و جنبش های اعتراضی جوانان چالش های عمده ای را متوجه شاهزادگان کرده است. این سؤال امروز توسط محافل مختلف مطرح می شود: آیا رژیم موروثی عربستان وارد دوره ای از بی ثباتی های پرشتاب شده است؟