به نام خدا

خانه پژوهش قم با انتشار نتیجه پژوهشی با عنوان "مقاله‌شناسی امام علی(ع)" فهرست مقالات نشریات ایران در مورد امام علی را به مناسبت سیزدهم رجب منتشر کرد. در مقاله‌شناسی امام علی(ع)، 2 هزار و 330 مقاله در نشریات ادواری کشور در مورد حضرت مولاالموحدین علی(ع)، فهرست شده است. این تحقیق از آغاز تاریخ انتشار در کشور تا پایان سال 1382 را دربرمی‌گیرد. مقالات یادشده عمدتا به زبان فارسی یا عربی نوشته شده‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بیشترین حجم مقالات به ترتیب موضوع به این شرح است: فضایل 340 عنوان، نهج‌البلاغه264 عنوان، سیره 134 عنوان، حکومت حضرت 100 عنوان و زندگی‌نامه امیرالمومنین 91 عنوان. یک هزار و 157 مقاله نیز به معارف علوی اختصاص دارد که به بررسی مباحث مختلف دینی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از منظر حضرت علی(ع) پرداخته‌اند. در مجموع 180 عنوان مجله، مقالاتی در این موضوع داشته‌اند، در این مثال، مجله درس‌هایی از مکتب اسلام با بیش از 500 شماره که در طول 43 سال منتشر شده است. مجله حائز با ارائه 267 مقاله اولین رتبه و آیت‌الله جعفر سبحانی با تالیف 88 مقاله،  پرمقاله‌ترین نویسنده در این موضوع است. مطابق نتایج این تحقیق مقالات منتشرشده درباره حضرت امیرالمومنین(ع) از سال 76 تا پایان سال 82 بیش از دو برابر تعداد مقالاتی است که قبل از سال 76 تالیف شده است که این موضوع نشان‌دهنده افزایش توجه به معارف علوی در میان جامعه نشریات کشور است. بیشترین آمار مقالات مربوط به سال 1379 با 643 عنوان است که آن سال از سوی مقام معظم رهبری به عنوان سال امام علی(ع) نام گرفته است. نتیجه پژوهش در قالب کتابی به حجم 566 صفحه از سوی خانه پژوهش قم منتشر شده است. افرادی که در تهیه این کتاب همکاری داشتند از جمله رئیس شورای سیاست‌گذاری، احمد مسجدجامعی و مدیر پژوهشی، سید اصغر احمدی هستند. لازم به ذکر است که ویرایش این کتاب را محمدعلی جعفری، گروه ماخذشناسی، اکبر مقدسی، علی نجفی‌نژاد، محمد صادق اسماعیل‌پور، محمدرضا ملکی، سعید موذنی، محمدتقی زهرایی فرد، مهدی پوراسماعیلی و عبدالله قیصری بر عهده داشته‌اند و گروه چکیده‌نویسی، علی آقا نوری، محمود طیارمراغی، علی احمدی میرآقا، رضا بهشتی و احمد زارعی و نمایه‌ساز آن علی احمد میرآقا هستند. این کتاب توسط موسسه اطلاع‌رسانی اسلامی مرجع در سال 1383 به چاپ رسیده است. این کتاب با هدف شناسایی مقالات مربوط به امیرالمومنین علی(ع) در ایران و نمایاندن عشق و علاقه فرهیختگان این سرزمین به ساحت قدسی آن حضرت، تمامی مقالات نشریات ایرانی را در سه بخش معرفی کرده و در اختیار محققان و دانشجویان قرار داده است. در بخش اول، منابع مربوط به شخصیت، فضایل و مقامات، سیره و تاریخ زندگانی امام علی(ع) آمده است. در بخش دوم، مقالات مربوط به نهج‌البلاغه و ترجمه‌ها، شرح‌ها، اسناد و مدارک و مستندات آن آورده شده است. در بخش سوم نیز منابع مربوط به موضوعات مختلفی از اندیشه‌های حضرت علی(ع) که مورد توجه نویسندگان قرار گرفته و همچنین مباحثی که در پرتو وجود آن امام به حوزه علوم اسلامی وارد شده، آمده است. این دسته از مقالات براساس اصطلاح‌نامه علوم اسلامی در 20 موضوع طبقه‌بندی شده است. هر واحد اطلاعاتی این کتاب، با یک شماره پیاپی مشخص می‌شود و شامل سه قسمت اصلی ماخذشناسی، نمایه موضوعی و چکیده است. برای آشنایی بیشتر با چگونگی تنظیم اطلاعات با شیوه کار و موارد جزئی هر کدام از این سه قسمت آشنا می‌شویم.

 ماخذشناسی

اطلاعات ماخذشناسی هر مدخل، شامل هفت قسمت پدیدآورنده، عنوان، دستیار پدیدآورنده، نام نشریه، شماره پیاپی نشریه، ارتباطات محتوایی و ملاحظات است. کنار منابعی که به زبان غیرفارسی نگاشته شده‌اند، علامت ویژه‌ای نمایش داده شده است که نشان‌دهنده زبان منبع است. منابع عربی با علامت (ع) و منابع انگلیسی با علامت E مشخص شده‌اند. نقش‌های مختلفی که تاکنون زیر عنوان پدیدآورندگان مورد توجه قرار گرفته است، عبارتند از: نویسنده، مترجم، ناقد و توصیف‌کننده، مناظره‌کننده، مصاحبه شونده، کتابنامه‌نویس، محشی و شارح، کوشنده (به کوشش)، مصحح و محقق، خلاصه‌کننده بازنویس، تهیه و تنظیم‌کننده، ناظم، مستدرک‌ (استدراک کننده)، ویراستار، گزارشگر و ... است. از میان این تعداد، شش نقش اصلی شامل نویسنده، ناقد و توصیف‌کننده، مناظره‌کننده، مصاحبه‌شونده، کتابنامه‌نویس و کوشنده (به کوشش) در سرشماره و پیش از عنوان اثر ذکر شده‌اند و از بقیه پدیدآورندگان که در حقیقت کمک پدیدآورنده به حساب می‌آیند، پس از عنوان یاد می‌شود. همچنین اگر هر یک از پدیدآورندگان دارای همکار باشند نام او پس از عنوان می‌آید. تمامی نام‌ها براساس بانک مستند مشاهیر، مستندسازی شده‌اند. نکاتی که در خصوص پدیدآورندگان گفته شده، این است که پدیدآورنده اصلی براساس یک ملاک کلی، کسی است که اثر را ایجاد، املا و یا انشا کرده است، همچنین تمامی القاب مثل شیخ، دکتر، آیت‌الله و ... حذف شده، ولی لقب سید در تمامی موارد ذکر شده است و نیز در مورد نام‌هایی که به صورت اختصاری ثبت شده‌، در صورت عدم شناسایی، نام کامل به نام اختصاری اکتفا شده است. پس از سرشناسه، عنوان قرار می‌گیرد و چنانچه اثری عنوان فرعی نیز داشته باشد، پس از عنوان اصلی و با علامت (:) آورده شده است.

 نمایه‌های موضوعی

تمامی منابعی که فرایند ماخذشناسی در مورد آنها انجام پذیرفته، با بهره‌گیری از زبان کنترل‌شده، نمایه‌سازی شده‌اند. گفتنی است تاکنون اصلاح‌نامه‌ای جامع از کلیه علوم اسلامی و ساختارهای درختی آن ارائه  نشده است و کارهایی که در این باره انجام شده، بیشتر برای استفاده در کتابخانه‌ها تدوین یافته است. در طراحی این سیستم سعی شده است، تا از مباحث تئوریک صرف،‌ پرهیز شود و اصطلاحات رایج و شایع در منابع اسلامی مورد استفاده قرار گیرد. بدین لحاظ نمایه‌ها هیچگاه ثابت نخواهد بود و همزمان با پیشرفت و پویایی علوم و اصطلاحات آن حرکت خواهند کرد. اصل اصطلاح‌سازی و نمایه‌زنی، در واقع برای طبقه‌بندی و جست و جوهای موضوعی نرم‌افزاری به کار می‌آید. در عین حال برای شناسایی موضوعی منابع، نمایه‌های مختصر برای هر منبع فراهم آمده است و در پایان کتاب، فهرست الفبایی نمایه‌های موضوعی، همراه شماره‌های مربوطه به نمایش گذاشته شده است.

 چکیده‌نویسی

مقصود از چکیده‌نویسی آن است که یافته‌های مهم یک اثر به اختصار اما تا حد امکان، کامل در اختیار پژوهشگر قرار گیرد. چکیده دارای انواعی است که به چکیده توصیفی، تشریحی، انتقادی و ... تقسیم می‌شود. هر یک از این گونه‌ها نیز از اصول و روش‌های فنی خاصی پیروی می‌کند. چکید‌ه‌های کتاب حاضر، به طور عمده، از نوع توصیفی و گاه توصیفی - تشریحی است که در ساختاری معین، تدوین و تابع اصول و قواعد کلی زیر است. نخست، تعداد کلمات آن محدود است و معمولا حداکثر از 250 کلمه تجاوز نمی‌کند. گزینش این تعداد کلمات برای چکیده‌های موجود، به‌منظور صرفه‌جویی در وقت به عنوان مهم‌ترین هدف چکیده‌نویسی صورت گرفته است. دوم، از هر نوع نقد و نظر و ارزش داوری درباره متن چکیده، خودداری شده و خوب و بد آن به خواننده واگذار شده است. این روش به پژوهشگران امکان می‌دهد تا در گزینش منبع مورد نظر، آزادانه عمل کنند و از هر نوع تردید و پیش‌داوری درباره آن مصون بمانند. افزون بر این، اصولا داوری درباره یک اثر، کار چندان ساده‌ای نیست. این کار نه تنها منوط به داشتن مهارت‌های درجه اول در چکیده‌نویسی است، بلکه به تخصص و مطالعات گسترده نیاز دارد. سوم اینکه، تمام موضوعات مهمی که به صورت جانبی در متن اثر، مورد بحث قرار گرفته‌اند، از طریق کلید واژه به پژوهشگر معرفی شده‌اند. تعیین کلیدواژه‌ها به پژوهشگران امکان می‌دهد تا مطالب مورد نیاز خود را حتی در میان آثار و منابعی که هیچ‌گونه گمانی نسبت به آنها نمی‌رود، پیدا کنند. دیگر اینکه برای یکسان‌سازی چکیده‌ها، الگوی واحدی طراحی شده است تا تمام منابع در آن معرفی شوند. در این الگو، چکیده با جمله‌ای آغاز می‌شود که آینه تمام‌نمای کتاب باشد. انگیزه و هدف نویسنده از نگارش کتاب در پی آن می‌آید و در ادامه، فرضیه و پرسش تحقیق، شیوه پژوهش، منابع، نتیجه و پیشنهادها، جایگاه اثر در میان دیگر آثار، ساختار مطالب و سرفصل‌های مهم و اطلاعات نسخه‌شناسی آورده شده است.

 فهرست‌واره‌ها

سرانجام پنج فهرست براساس حروف الفبا تنظیم و ضمیمه شده است که با مراجعه به آنها می‌توان به صورتی روشمند از اطلاعات کتاب‌ها و منبع استفاده نمود. این فهرست‌ها عبارتند از: عنوان‌ها، پدیدآورندگان، نشریات، موضوعات و عنوان به لاتین. در فهرستواره پدیدآورندگان، پس از ذکر نام هر پدیدآورنده، شماره‌های تمامی آثار او ذکر شده است تا بتوان تمام آثار یک پدیدآورنده را یک جا پیدا کرد. در این فهرست، تمامی پدیدآورندگان فارغ از نقششان، آورده شده است، همچنین ارجاعات سودمندی برای نام‌ها در دسترس قرار گرفته است. در پایان نمودارهایی که نشان‌دهنده محل انتشار مجلات، پرمقاله‌ترین نشریات در این موضوع، پراکندگی موضوعات، پدیدآورندگان هر اثر و نقش آنها آورده شده است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص اهمیت این کتاب می‌گوید: هنوز با گذشت بیشتر از 14 قرن، بسیاری از فرهیختگان، دانشوران، عالمان و عارفان، از شناخت و بیان اوصاف حضرت علی(ع) عاجز مانده‌اند و بدون اغراق آنچه از فضایل و مناقب او گفته شده است، قطره‌ای از اقیانوس محاسن اوست. آن‌قدر، قدر او گرامی است که لقب امیرمومنان سزاوار اوست و عشق به ساحتش عنوان صحیفه مومنان است. ما ایرانیان را همین افتخار بس، که در غنی‌ترین بخش فرهنگ و هنرمان عشق به او موج می‌زند و در آثار و محصولات فرهنگی این سرزمین از دیرباز نور ولایت ساطع است. یکی از عرصه‌هایی که مدافع ولایت بوده و عشق به مولا را در لابه‌لای آن می‌توان یافت، مقالات و نشریات ایران اسلامی است. مسجدجامعی معتقد است تجربه علمی در دنیا نشان داده که مقالات پژوهشی رتبه‌ای والا دارند. زیرا مقاله هدف مشخصی دارد و به سرعت منتشر می‌شود. از این رو مقالات پژوهشی در تمام رشته‌های دانش، حرف اول را می‌زنند و هیچ پژوهشگری خود را از آنان بی‌نیاز نمی‌بیند. به همین منظور پایگاه مقالات اسلامی در اینترنت توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان نخستین بانک تخصصی مقالات کشور، ایجاد شده است. به خاطر گرامی‌داشت زحمات مرحوم حاج مهدی سراج انصاری که از پیشگامان قشر دینی بود، این پایگاه با نام ایشان زیور داده شد که با آدرس www.serag.ir قابل دسترسی است. این پایگاه به نشریات اسلامی امکان‌ می‌دهد که بتوانند مقالات خود را حتی قبل از اینکه به صورت چاپی به دست خوانندگان برسد، به صورت الکترونیکی منتشر نمایند. همچنین استفاده‌کنندگان می‌توانند در متن کامل هزاران مقاله منتشر شده، مطالب مورد نظر خود را جست و جو کنند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مجموعه حاضر را حاوی بیش از 230 مقاله مربوط به حضرت علی(ع) که در بیش از 180 عنوان نشریه ادواری منتشر شده است، می‌داند و معتقد است: این مجموعه جامع‌ترین مقاله‌شناسی در خصوص این موضوع است که به مناسبت 13 رجب سال 1425 برابر با 9 شهریور ماه 1383 عصر بلوغ اندیشه و آگاهی دینی در جامعه ما به مثابه آغاز راهی که بازاندیشی در میراث‌ معاصر ترویج‌گران اندیشه دینی در برابر ما می‌گشاید، به فرهنگ‌دوستان تقدیم می‌شود.

سید اصغر احمدی مجری طرح در خصوص هدف از انجام این طرح می‌گوید: این کتاب با هدف شناسایی مقالات مربوط به امیرالمؤمنین علی(ع) در ایران و نمایاندن عشق و علاقه فرهیختگان این سرزمین به ساحت قدسی آن حضرت، 2300 عنوان مقاله از نشریات ادواری ایران را در سه بخش معرفی کرده و در اختیار محققان و دانشجویان قرار داده است. در بخش نخست، منابع مربوط به شخصیت، فضایل، مقامات، سیره و تاریخ زندگی امام علی آمده است. در بخش دوم، مقالات مربوط به نهج‌البلاغه و ترجمه‌ها، شرح‌ها، اسناد و مدارک و مستدرکات آن آورده شده است. بخش سوم نیز منابع مربوط به موضوعات مختلفی از اندیشه‌های علی(ع) که مورد توجه نویسندگان قرار گرفته و همچنین مباحثی که در پرتو وجود آن، امام به حوزه علوم اسلامی وارد شده، آمده است. این دسته از مقالات براساس اصطلاح‌نامه علوم اسلامی در 20 موضوع طبقه‌بندی شده ‌است. وی با اشاره به انگیزه و هدف اولیه تهیه کتاب مقاله‌شناسی امام علی(ع) اظهار می‌دارد: کار اصلی ما گردآوری و فهرست‌نگاری تمام مقالاتی است که در حوزه علوم اسلامی به نگارش درآمده است و از آنجا که در سال‌های اخیر مقالات مربوط به امام علی(ع) به شکل چشم‌گیری افزایش داشته، بر آن شدیم تا این منابع را به صورت جداگانه معرفی کنیم تا این تلاش همگانی را ارج نهیم. برای تهیه این پژوهش اطلاعات موجود را از تمام مجلات مختلف اخذ کرده‌ایم. احمدی می‌افزاید: نحوه عملکرد افرادی که در این مجموعه تلاش کرده‌اند، مطابق تخصص‌های آنهاست. در بخش تحقیقات تخصص‌ها براساس اطلاعات موجود در هر مدخلی است که از سه بخش عمده ماخذ‌شناسی، چکیده و نمایه تشکیل شده، البته گفتنی است متخصصان هر موضوع برای همان کار دعوت به همکاری شده‌اند. وی با بیان اینکه این کار در اصل بخشی از مجموعه کتابشناسی کامل امام علی(ع) است، تصریح می‌کند: این مجموعه کامل در آینده نزدیک به چاپ می‌رسد. در این مجموعه تمام کتاب‌ها، مقالات، مجموعه‌ها، مقالات نشریات، مقالات دائره‌المعارف‌ها و پایان‌نامه‌های ایران و کتابهای خارجی که به زبان‌های مختلف در این موضوع چاپ شده‌اند، گردآوری و معرفی شده است. در زمینه مقالات نشریات نیز کار ما ادامه دارد و هر مقاله‌ای که در آینده درباره این موضوع به چاپ برسد در پایگاه www.seraj.ir منعکس خواهد شد. این سایت در بردارنده تمام مقالات اسلامی قبل و بعد از انقلاب است و از غنی‌ترین سایت‌های اطلاع‌رسانی در زمینه نشریات است.

 روند روبه رشد مقالات

مدیر پژوهش این کتاب در خصوص علت افزایش تعداد مقالات امام علی(ع) معتقد است: با توجه به آمارهای موجود روند روبه‌رشد مقالات مربوط به امیرالمومنین از سال 1376 شروع شده است که نقطه اوج آن در سال‌های 1379 و 1380 (سال‌هایی که به عنوان سال امام علی(ع) اعلام شده) بوده است، البته این امر فقط مختص به موضوع امام علی و مقالات نشریات نیست، بلکه این روند در موضوعات مختلف علوم انسانی، کتاب‌ها و حتی پایان‌نامه‌ها مشاهده می‌شود. وی همچنین می‌افزاید: تاکنون این طور بوده است که در تمام مقوله‌های فرهنگی اگر تحولی صورت گرفته به دلیل خاصی نبوده، بلکه ادله گوناگون باعث آن شده است، لذا این موضوع هم، متاثر از عوامل مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است و نمی‌توان یک برداشت کلی از آن کرد که مثلا سیر صعودی مطالب درباره امام علی(ع) نشان‌دهنده رشد دین‌گرایی مردم است یا اینکه بگوییم گرایش مردم به جنبه‌های سنتی دین بیشتر شده است، چرا که این برداشت‌ها معارض‌های فراوانی دارند. احمدی با اشاره به عوامل دیگر، در مورد افزایش این مقالات می‌گوید: جهت‌گیری سیاست‌های فرهنگی نظام در ایجاد فضای باز و تشویق صاحبان قلم به ابراز عقیده و بیان دیدگاه‌های خویش و راه‌اندازی روزنامه‌ها و مجلات جدید و ایجاد رقابت و تضارب افکار بین مطبوعات باعث شده است مقالات و نشریات رشد چشم‌گیری داشته باشند و حتما یکی از نکاتی که مد نظر نویسندگان ماست، پرداختن به زندگی و فضایل و سیره معصومان است. وی می‌افزاید: همچنین اعلام سال 1379 و 1380 به عنوان سال امام علی(ع) و برگزاری‌ همایش‌ها، کنگره‌ها و نشست‌های فراوان که خود باعث ازدیاد مقالات در این موضوع می‌شود. احمدی با اشاره به حمایت‌های فراوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مقوله‌های مختلف دینی، تصریح می‌کند: این حمایت‌ها تاثیر زیادی بر رشد مقالات در این حوزه داشته است. همایش‌ها، بزرگداشت‌ها، جشنواره‌ها که برای موضوعات مختلف اسلامی و شخصیت‌ها و عالمان دینی در گذشته و حال برپا می‌شود بر رشد روزافزون مقالات اسلامی اثر داشته است که موضوع امام علی(ع) نیز یکی از آنهاست. به ویژه برنامه‌هایی که در سال امام علی(ع) با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شد. علی احمد میرآقا همکار پژوهشی این طرح نیز حمایت‌های موثر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از پژوهش‌های دینی را عاملی موثر در این زمینه می‌داند و می‌گوید: جشنواره‌های متعدد، جوایز گوناگون و معرفی آثار مربوط به مسائل دینی و شخصیت‌های مذهبی، شاهدی روشن بر این مطلب است، به همین خاطر است که می‌بینیم پژوهش درباره هر یک از ائمه معصومین افزایش قابل توجهی داشته است.

وی می‌افزاید: این پژوهش‌ها به قدری افزایش پیدا کرده است که به مرجع نگاری و دایره‌المعارف‌نگاری در این حوزه منجر شده است. چون کتاب مرجع و دایره‌المعارف، منوط به پیشینه پژوهش و پشتوانه نگارشی است. بنابراین به دلیل اینکه نهادهای فرهنگی کشور از پدیدآورندگان حمایت می‌کنند و همچنین نظام سیاسی کشور مبتنی بر بزرگداشت شخصیت‌های دینی و پژوهش‌های مذهبی است، از این جهت نویسندگان که کار و فعالیت‌شان تابع متغیرهای سیاستگذاری و فرهنگی است، گرایش نگارشی خود را معطوف به پژوهش‌های مذهبی کرده‌اند، لذا شاهد تحولات وسیع و افزایش اینگونه آثار هستیم.

 تهران به عنوان مرکزی قوی

سید اصغر احمدی معتقد است: مرکزیت قرارگرفتن تهران در جهات مختلف، از جمله بخش‌های فرهنگی کشور عامل مهم تراکم نشریات در این شهر است. مثلا وزارت ارشاد به عنوان متولی فرهنگ و ارشاد اسلامی بیشتر توان خود را متوجه تهران کرده است. البته شهرهای قم و مشهد که از فعال‌ترین مراکز علمی و فرهنگی جهان اسلام محسوب می‌شوند، طبیعی است که نشریات آنها نیز در مقوله‌های اسلامی بیشتر باشد. علی احمدی میرآقا نیز عوامل افزایش نشریات این شهرها را در سیاستگذاری‌ها، برنامه‌‌ریزی‌ها و حمایت‌های فرهنگی نهادهای متولی فرهنگ می‌داند و معتقد است: شهرهای تهران، قم و مشهد حاوی تمامی بخش‌های فرهنگی و تمدنی نظام سیاسی حاضر هستند، از جهت دیگر قم و مشهد دارای وجه دینی و تقدسی ویژه‌ای هستند. تقدس و امکانات دینی این دو شهر به اضافه امکانات سیاسی و فرهنگی تهران به رشد کمی نشریات تخصصی و آثار مکتوب فرهنگی منجر شده است. وی می‌افزاید: در نظر بسیاری از متفکران از جمله میشل فوکو، علوم، دانش و تمدن تابع نظام‌ها و قدرت‌های سیاسی هستند، به عبارت دیگر هر نظام سیاسی، تمدن و علم متناسب با آن نظام را تولید می‌کند. بنابراین طبیعی است که نظام دینی کشور جمهوری اسلامی حامی و حامل تولیداتی باشد که همخوانی و مطابقت با فرهنگ خود را داشته باشد. از طرفی نقل فرهنگی و سیاسی این نظام در شهرهای یادشده قرار گرفته است. اصغر احمدی علت گرایش بیشتر نشریات به امام علی(ع) را توجه نشریات به امام علی(ع) توصیف می‌کند و می‌گوید: گرچه ما مجله اختصاصی امیرالمؤمنین نداریم ولی برخی از نشریات اسلامی دغدغه نوشتن مقالات مربوط به ایشان را دارند. همچنین برخی از نشریات دیدگاهی اسلامی دارند که بالطبع مقالات آنها در این رابطه زیاد است به عنوان مثال مجله درس‌هایی از مکتب اسلام از سال‌های 1337 منتشر شده و تاکنون حدود 4 هزار مقاله در آن به چاپ رسیده که همه آنها مربوط به حوزه‌های مختلف علوم اسلامی است ولی از این تعداد فقط 267 مقاله آن در خصوص امام علی(ع) بوده است. علی احمدی میرآقا نیز در این خصوص می‌گوید:‌ شخصیت حضرت علی(ع) در میان معصومین از حالت ویژه‌ای برخوردار است. غیر از مباحثی که درباره زمان و نحوه شهادت امام علی(ع) مطرح است، تقریبا تمام جوانب حیات وی برای دوستداران و پژوهشگران گویا و روشن است. از طرفی خصوصیات ویژه امام علی(ع) به‌گونه‌ای است که در دنیای معاصر حتی مخالفان عدالت و انسانیت نمی‌توانند با آن مخالف باشند. عدالت، تقدس، زهد، قاطعیت، شجاعت و عبودیت مجموعه صفات برجسته‌ای است که فقط در حضرت علی(ع) به حالت ویژه  و به خصوص وجود دارد، بنابراین طبیعی است که این موضوع مورد توجه طیف وسیعی از پژوهشگران قرار بگیرد.

وی می‌افزاید: زندگی علی(ع) با مبارزه و حکومت گره خورده است. برای پژوهشگران این خصوصیات و نگرش‌ها مطلوب است، پس طبیعی است که توجه به اندیشه سیاسی حکومت‌داری، آیین‌ کشورداری علی(ع) رشد قابل توجهی داشته باشد. بنابراین شخصیت همه جانبه علی(ع) موقعیت نظامی سیاسی کشور، شخصیت جهانی حضرت علی(ع)، درگیری وی با مسائل زندگی، سیاست و حکومت جزو عوامل قابل ذکر در گرایش به علی پژوهی است. سید اصغر احمدی با بیان اینکه بیشترین آمار و مقالات در خصوص فضایل امام علی(ع) است، اظهار می‌دارد: در برخی منابع آمده است که ذکر فضایل امام علی داری ثواب فراوان است، لذا برخی از سراخلاص دست به قلم شده و احادیث فضایل را ترجمه کرده و به صورت مقاله به چاپ رسانده‌اند و یا اینکه خود به بررسی‌ و پژوهش در خصوص فضایل امام علی(ع) پرداخته‌اند. وی ادامه می‌دهد: علی(ع) از معدود افراد عالم است که دارای ابعاد وجودی مختلف و بسیار قابل تامل است که هر جنبه از وجودش نیاز به مطالعه و تحقیق فراوان دارد. اما آنچه برای ما مهم است پرداختن به جهاتی است که مورد نیاز جامعه ماست که متاسفانه بررسی اندیشه‌ها و سیره عملی آن بزرگوار که نیاز اساسی جامعه ماست، در حاشیه قرار گرفته است.

احمدی به آمار مربوط به مقالات این مجموعه اشاره می‌کند و می‌گوید: مقالات این مجموعه برگرفته از نشریات سال‌های 1337 تا 1382 است و تا سال 1376 فقط 730 مقاله در مجلات مختلف به نگارش درآمده است و از سال 1376 تا 1382 آمار مقالات مربوطه به این قرار است: